Comuna 13 tour in Medellín

MINKE WINK

Medellín is een prachtige stad met een lange en veelal tragische geschiedenis. Elk jaar wordt Medellín populairder onder reizigers. Er zijn verschillende manieren om de stad te ervaren, maar wat mij betreft leer je een stad echt goed kennen door mee te gaan met een walking tour. Er zijn verschillende interessante walking tours in Medellín, maar de meest indrukwekkende is toch wel die naar Comuna 13.

Comuna 13 werd beschouwd als het gevaarlijkste gebied in Medellín en de stad zelf als de gevaarlijkste stad ter wereld. De wijk werd jarenlang geteisterd door geweld, totdat progressieve sociale programma’s en zware investeringen het gebied veel veiliger maakten. Tegenwoordig is het de thuisbasis van een snelgroeiende en creatieve straatkunstscene en een populaire plek voor graffiti walking tours. Een wandeling met gids door deze buurt is één van de meest unieke ervaringen in Medellín die je laat zien hoe straatkunst en lokale projecten de voorheen no-go buurt Comuna 13 hebben getransformeerd. Deze gepassioneerde gidsen hebben echt een toewijding om het slechte imago van de arme wijk te ontkrachten. In Comuna 13 krijg je een hele andere kant van de stad te zien.

Tijdens een walking tour in Comuna 13 leer je meer over de geschiedenis en moeilijkheden waar de inwoners mee te maken hadden. Gevoelige onderwerpen als geweld en drugs komen aan bod, maar de focus ligt op de transformatie die deze wijk heeft doorgemaakt. De mensen die hier wonen blijven niet steken in het verleden, maar focussen met een positieve blik op de toekomst. Tijdens de walking tour loop je door de wijk met de meeste graffiti in Medellín. De gids vertelt je de ontroerende verhalen achter de kunstwerken.

De geschiedenis van Comuna 13

Comuna 13 ligt op de heuvels van San Javier in Medellín. Het is een dichtbevolkte, lage sociaal-economische wijk. De eerste inwoners bouwden hun huizen van elk materiaal dat ze maar konden vinden. Gegolfde daken van aluminium en metalen platen worden vastgehouden door bakstenen.

Meer dan 20 jaar lang werd het hele land zwaar gecontroleerd door drugskartels en de stad Medellín was het centrum van Pablo Escobar zijn cocaïne imperium van 30 miljard dollar. Hij leverde bijna 80 procent van de Amerikaanse markt. Tot een paar jaar geleden was Medellín de moordhoofdstad van de wereld en stond Comuna 13 bekend als de gevaarlijkste buurt van de stad. Niemand durfde hier een voet tussen de deur te zetten. Zelfs de politie niet.

Comuna 13 werd bekend in de jaren tachtig en negentig op het hoogtepunt van het Colombiaanse drugs- en bendetijdperk. Escobar rekruteerde jongvolwassenen in de wijk om zijn netwerk van huurmoordenaars te vormen, en hij betaalde goed. Vanwege de ligging aan de rand van de stad (naast de hoofdweg) en de manier waarop het is gebouwd (kronkelende straatjes, ontzettend veel schuilplaatsen), werd de wijk een doorvoerpunt voor drugshandelaren, guerrilla’s, bendes en anderszins onsmakelijke karakters. De wijk was ideaal gelegen voor de handel in mensen, drugs, wapens en geld. Alles kon er gemakkelijk in en uit.

In 1993 werd Escobar gevangengenomen en vermoord, maar het geweld in Comuna 13 hield niet op. Er ontstond een machtsvacuüm tussen rebellen en guerrillagroepen die streden om controle. Ontvoeringen, intimidatie en geweld maakten deel uit van het dagelijks leven. Op het hoogtepunt van het geweld vielen er gemiddeld 400 doden per jaar in een buurt met slechts 100.000 inwoners.

De transformatie

In 2002 besloot de regering de controle terug te nemen en gaf de politie en het leger opdracht tot het uitvoeren van Operation Orion, een controversiële, bloedige aanval op het gebied om de guerrillastrijders omver te werpen. De wijk veranderde in een slagveld met bewoners die gevangen zaten in het kruisvuur. Operation Orion verliet de situatie in slechtere staat dan voorheen. Er ontstond een groter machtsvacuüm door paramilitairen, en meer geweld.

Omdat de bewoners niet veilig van de ene naar de andere buurt konden oversteken gaf de regering in 2011 de opdracht om elektrische buitenroltrappen te bouwen. Hierdoor kunnen de bewoners een gevaarlijke reis van 35 minuten inkorten tot een reis van 6 minuten. De escaleras electricas waren het eerste en grootste openluchtnetwerk van roltrappen ter wereld en een van de belangrijkste toeristische trekpleisters als je Comuna 13 bezoekt. Bovenaan de oranje roltrappen heb je een fantastisch uitzicht op de daken van de wijk.

Pas in 2016 werd er eindelijk een vredesakkoord ondertekend. Voor het eerst is de lokale bevolking niet langer bang om hun huizen te verlaten. En tegenwoordig komen er zelfs toeristen naar hun wijk, iets wat ooit ondenkbaar was. De straten werden veiliger en de buurt veranderde in een speeltuin voor zowel kinderen als kunstenaars. Comuna 13 is nu een levendige buurt vol kleurrijke straatkunst, winkels en gezellige barretjes. Lokale overheidsprojecten en gemeenschappen hebben een van de armste sloppenwijken ter wereld getransformeerd.

Hip hop en graffiti

Halverwege de jaren 2000 begonnen jonge artiesten rap- en hiphopmuziek te gebruiken om hun verzet tegen misdaad en bendes te uiten. Sommige opkomende artiesten werden vermoord omdat ze zich uitten, maar dat voedde alleen maar meer jongeren om op te staan tegen het geweld.

Als je als toerist door de comuna loopt, zie je jongeren openlijk op straat rappen en breakdancen. De binnenplaatsen en met kogels doorzeefde muren zijn veranderd in de meest kleurrijke berichten van hoop, veerkracht en vrede.

Hoe kom je in Comuna 13?

Comuna 13 ligt in het westen van Medellín. Het dichtstbijzijnde metrostation is San Javier, de laatste halte op de oost-west B-lijn. Het metrosysteem in Medellín is trouwens veilig en super schoon. Vanaf het station moet je een kwartier verder naar het westen lopen (of de bus pakken) om de roltrappen en het hart van de straatkunstzone te bereiken. De meeste walking tours gebruiken de ingang van het metrostation als ontmoetingspunt voor de start van de tour. De gids gaat dan met je mee de bus in die je naar het startpunt van de wandeling brengt.

Is het veilig om Comuna 13 te bezoeken?

Comuna 13 is enorm. Sommige buurten zijn veilig voor toeristen om te bezoeken, terwijl andere moeten worden vermeden. Het toeristische gedeelte van Comuna 13 is absoluut veilig om te bezoeken, mits je natuurlijk je gezond verstand gebruikt. Zorg goed voor je waardevolle spullen, en als je een rugzak hebt, overweeg dan om deze aan de voorkant te dragen. De straten in Comuna 13 zijn een beetje een doolhof waar je gemakkelijk in kunt verdwalen. Het is dan ook een goed idee is om deze wijk met een lokale gids te bezoeken.

Met een gids op pad

De meeste walking tours zijn gericht op het gebied Las Independencias en 20 de Julio, waar de meeste straatkunst van Comuna 13 te vinden is. De walking tours worden geleid door lokale gidsen die vroeger in Comuna 13 hebben gewoond. Ze kennen de verhalen achter de straatkunst en vertellen uit eigen ervaring over de transformatie van de wijk. Je krijgt de kans om te zien dat hoe hopeloos dingen ook lijken, vrede en vooruitgang altijd mogelijk is. Het is inspirerend om te zien hoe een wijk in zo’n korte tijd van een lang bestaand oorlogsgebied naar een vreedzame gemeenschap en toeristische bestemming kan gaan. Echt heel bijzonder!